30 Kasım 2015 Pazartesi

BASIN YAYIN DERGİ PROJESİ-MAKALELER

MÜZİK DERGİSİ MAKALE (SES-KASET)
-----------------------------------------------------------------


Jimi Hendrix’in Woodstock’u
Martin Johnson
O sahne aldığında, neredeyse herkes bu sıra dışı festivali terk etmişti. Ama 40 yıl sonra, Woodstock hala Jimi’ye ait. 
Kırk yıl öce yüz binlerce insan (gerçek sayı hiç bir zaman bilinemeyecek) Bethel, N.Y.’da düzenlenen Woodstock Müzik ve Sanat Fuarı için bir araya geldi. Rock müziğin ünlü isimlerinin neredeyse tamamı—Jefferson Airplane, The Who, Janis Joplin, Sly & the Family Stone, Crosby, Stills, Nash & Young, Richie Havens—bu sıra dışı festivalde sahne aldı. Ve seyircilerin neredeyse tamamı bu sanatçıları izledi.
Ancak seyircilerin çok küçük bir bölümü Jimi Hendrix’in performansına (bugün bile gelmiş geçmiş en iyi rock gitar performanslarından biri olan, Woodstock’un simgesi olarak bilinen performans) tanıklık edebildi.
O gün Woodstock’ta olduğunu söyleyebilenlerin birçoğu, Hendrix’in performansını rock tarihinin bu efsaneleşmiş gününü filme alan çok sayıdaki CD ve DVD’ler sayesinde hatırlayabiliyor.
Birçok faktör birleşerek Hendrix’e komplo düzenlemiş gibiydi: yetersiz lojistik planlama, kötü hava koşulları, aşırı kalabalık (yedek olarak çalan ismi duyulmamış toplama grubu söylemeye gerek yok). Hendrix’in performansının (üç günlük hafta sonu festivalinin son gösterisi) 03.00’da başlaması gerekiyordu ancak sahneye çıkması 18 Ağustos Pazartesi 08.00’i buldu. Bu saate kadar Woodstock Kalabalığı’nın büyük kısmının evine gitmiş olması gerekiyordu. Hafta sonu sona ermişti. Ancak kalmayı tercih eden azınlık gerçekten özel bir sabah yaşadı —Jimi ile kahvaltı, anlatılmaya değer bir performans. Bunun nedeni ona özel davranılması değildi. Çalmaya başladığında, konser alanının çevresindeki çalışanlar muazzam kalabalığın çöplerini temizlemeye başlamışlardı.
Festival organizatörleri konsere 150.000 kişinin katılacağını öngörmüştü ve muhtemelen beklediklerinin en az iki katı katılımcı geldi (belki de Joni Mitchell’in “Woodstock” şarkısında söylediği gibi “yarım milyon gücünde” bir kalabalık vardı) ve diğer lojistik imkanlar da kullanılamadı. Her gece gösteriler gün ağarıncaya kadar sürdü ve Pazar günü durmak bilmeyen yağmur nedeniyle Hendrix’in performansı ertesi güne sarktı. Kariyerinin en alışılmadık performanslarından biri olacaktı.
Konser sunucusu Jimi’nin grubunu “Jimi Hendrix Experience” adıyla anons etti ama Jimi hemen sunucunun bu hatasını düzeltti ve grubun adının “Gypsy Sun and Rainbows” olduğunu söyledi. O yılın başlarında Hendrix, 60’lı yılların ortalarında Londra’da kurulan The Experince grubundan ayrılmıştı. Jimi Hendrix Experience üç disk kaydı gerçekleştirdi, bunlardan ikisi Are You Experienced ve Electric Ladyland, popüler müziğin unutulmaz kayıtları arasındaki yerini aldı. Woodstock’tan bir kaç ay sonra, Hendrix, basçı Billy Cox ve Buddy Miles ile birlikte kurduğu yeni grubu Band of Gypsies’i tanıtacaktı.
Ancak o Ağustos günü Hendrix hala arayışlarını sürdürüyordu ve sabah saatlerinde sahneye adım attığında yanında Cox, The Experince grubundan davulcu Mitch Mitchell, gitarist Lary Lee ve iki perküsyoncudan oluşan bir grup vardı.
Bu grup Hendrix’in birlikte çaldığı en büyük grup olmanın yanı sıra en az ünlü olanıydı. Durum Hendrix’i alışık olduğundan farklı bir şekilde çalmaya zorlamıştı. Bu durum özellikle sonunda gitarın bir telini kopardığı “Red House”şarkısının yükselen ve incelen blues tarzı akorlarında belirgin hale geldi. Hendrix gitarının arızasını düzeltmeye uğraşırken Lee “Mastermind” şarkısında gruba liderlik etti, ardından Jimi en az onun kadar nefes kesici “Foxy Lady” ile dönüş yaptı.
Woodstock organizatörleri programlarının ne kadar aksadığını fark ettiklerinde, Hendrix’e gece yarısı çalmasını önerdiler ancak o bu teklifi reddetti. Bu andan itibaren tarihi bir olay gerçekleşeceği belliydi ve Hendrix ışığını ve efsanevi performansını saklamak istemişti. Artık kendisinden önce ortaya konulan mükemmel müziği uygun bir şekilde sonlandırmak istiyormuş gibi çalıyordu.
İki saatlik performansının ortalarına doğru, “The Star-Spangled Banner” parçasının da dahil olduğu bir bölüm başlattı. Ulusal marş Hendrix’in repertuarında uzun süredir yer alıyordu ve bu marşı kariyeri boyunca yaklaşık 50 kez çalmıştı ancak hiçbiri Woodstock’taki kadar uzun ve iniş çıkışlarla süslenmiş değildi. Performansı, Vietnam Savaşı haber sayfalarından tanıdığımız savaş jetlerinden gelen gürültülü geri beslemeyle doldu, sadece Jimi’nin müziğini daha öne çıkaran, rutin eşliğe ustaca değiştirerek JohnColtrane’e benzer şekilde daha itici bir şekilde destekleyen Mitchell the late Rashied Ali tarafından desteklendi. Kırk yıl sonra hala unutulmaz gitar performansları arasında bir numaradaki yerini koruyor.
Hendrix bu durumu performanstan birkaç hafta yapılan bir röportajda TV talk show sunucusu Dick Cavett’e “Ben bir Amerikalıyım tabii ki marşımı çalacağım” şeklinde açıkladı. Cavett, Hendrix’in performansını alışılmışın dışında olarak açıklamaya çalıştığında, gitarist bu açıklamayı düzeltti. “Alışılmışın dışında değil güzel olduğunu düşünüyorum”. Aslında, Woodstock Topluluğunu Amerikalı olmamakla suçlayan neslinin tüm karşıt üyeleri için Jimi’nin uygun bir cevabı vardı; onlar diğerleri gibi uyumlu olmak için yanıp tutuşmuyor, özgürlüğü kucaklıyorlardı. Woodstock son muhteşem Hendrix performanslarından biriydi. Hayatının son 13 ayında kaydının piyasaya sürülmesinden çok önce imzalamış olduğu bir sözleşmeyle ilgili davalarla ve Experince sonrası kurduğu grubu bir arada tutmanın zorluklarıyla uğraşmak zorunda kaldı.

Müzikal açıdan, aynı anda birçok yönde ilerliyordu: Jazz unsurları, art-rock ve diğer stiller Hendrix’in Woodstock sonrası döneminin bir çok gösterisinde ve canlı gösterisinde yerini aldı. Ancak Jimi’nin genel Woodstock performansı ve özellikle Ulusal Marş’a ısrarlı itirazı kariyerinde mükemmel bir noktadır. Özellikle, Woodstock’un ne demek olduğunu tam anlamıyla açıklıyordu. Bu nedenle bu 40. yıldönümü kutlanmaya değer bir olay.

SİNEMA DERGİSİ MAKALE (SİNEFİL-ANTRAKT)
-----------------------------------------------------------------

Ters Yüz: Geri Dönüşümlü Pixar
Ali Ercivan 
Pixar’ın, yaratıcılık krizini kendi lehine çevirmenin bir yolunu bulduğu Ters Yüz vesilesiyle bu büyük animasyon fabrikasının 20 yılı deviren tarihine kısaca göz atıyoruz.  
Pixar’ı animasyon sinemasının yıldızı yapan öykülerin, şirketin kurulduğu dönemde tüm yaratıcı ekibin bir araya geldiği bir yemekte geliştirildiği sır değil. Bahsi geçen isimlerden biri olan Andrew Stanton’ın vakti zamanında Vol-İ (WALL-E, 2008) filminin ilk tanıtım videosunda da açıkladığı üzere1 ekip 1994 yazında Oyuncak Hikâyesi (Toy Story, 1995) filmi henüz yapım aşamasındayken, Kaliforniya’nın kuzeyinde bir restoranda, bundan sonra ne yapacaklarına dair bir beyin fırtınası sonucu en ünlü filmlerinin birçoğunun fikirlerini geliştirmişler. Dolayısıyla bu filmlerin tematik bütünlüğü, neredeyse birbirlerini tamamlar hâlleri hiç şaşırtıcı değil. Büyüme teması bu ortak mevzuların başında gelir. Sadece çocukluktan ergenliğe veya yetişkinliğe giden yolculuk değil; İnanılmaz Aile (The Incredibles, 2004), örneğinde olduğu gibi orta yaş krizi ya da Yukarı Bak (Up, 2009) filmindeki gibi, yaşlılık, hayatın son demlerinde yitip gidenleri kabullenme gibi hiç de çocuk filmleriyle özdeşleşmeyecek meselelere bile el atmıştır Pixar animasyonları. Bu bağlamda Arabalar (Cars, 2006), bile bir olgunlaşma ve köklerinden ayrılıp yeni bir geleceğe doğru adım atma, yani yine bir yetişkin olma öyküsü şeklinde okunabilir. 2010’da vizyona çıkan Oyuncak Hikâyesi 3 (Toy Story 3), bütünlük arz eden bu on beş yıllık filmografinin son noktasıdır. Bir kazanda yakılmalarıyla noktalanacak son yolculuklarına giderken oyuncakların el ele tutuşup akıbetlerini kabullendikleri sekans, Pixar’ın, ölüm temasını da muazzam bir yalınlık ve çarpıcılıkla animasyon sinemasına yedirdiği bir zirvedir âdeta. Bebeklikten ölüme ulaşan bir döngünün kendi filmografileri içindeki sonucudur. Pixar yaratıcılarının büyük beyin fırtınasını gerçekleştirdiği restoranın 2012’de kapanmış olması gibi, o buluşmadan türemiş malzeme de bu filmle birlikte tamamlanmıştır. Pixar’ın duraklama, hatta tıkanma süreci de böylece başlamıştır.
2015 Sürprizleri
2010 sonrası Pixar filmlerinin hâli ortada. Nihayet kadın karakterleri merkezine almış ve belki bunun da etkisiyle sürpriz bir şekilde En İyi Animasyon dalında Oscar kazanmış olsa da 2012 tarihli Cesur (Brave) bile yapım şirketinin eski seviyesinin kat kat altındaydı. Dolayısıyla Pixar, çözümü devam filmleri geliştirmekte aradı. Henüz piyasaya sundukları örnekler sadece Arabalar 2  (Cars 2, 2011), (bu seriden türetilen ve doğrudan Pixar yapımı olmasa bile şirketten isimlerin yaratıcı ekipte destek verdiği daha küçük ölçekli) Uçaklar (Planes, 2013) ve Canavarlar Üniversitesi (Monsters University, 2013), olsa da Kayıp Balık Nemo’nun (Finding Nemo, 2003) devamı ‘Kayıp Balık Dory’, ‘İnanılmaz Aile 2’, ‘Oyuncak Hikâyesi 4’ hep yolda. Fakat 2015, bu yeni süreçte bir sürprizle karşımıza çıktı: iki adet yepyeni ve orijinal Pixar projesi! İyi Dinozor (The Good Dinosaur, 2015) için sene sonunu bekleyeceğiz ama ilk gösterimi Cannes Film Festivali’nde gerçekleşen asıl iddialı yapımları Ters Yüz bizde de dünyayla eşzamanlı olarak vizyon gördü. Kanımca, Pixar’ın içinde bulunduğu yaratıcılık krizinden çıkma çabasının hem olumlu hem olumsuz yönleriyle vücut bulduğu çok özel bir örneğe dönüştü.
Riley adlı bir kız çocuğunun zihninde geçiyor Ters Yüz. İlk yaşlarından itibaren çocuğun karakterini belirleyen neşe, öfke, umutsuzluk ve tiksinme gibi duygulara vücut veriyor Pixar. Filmin öykünü, insan zihnini kontrol eden bir merkezde bir arada çalışan duyguların, artık on bir yaşına gelmiş ve ergenliğin eşiğinde bulunan bu çocuğun büyük bir taşınmayla iyice allak bullak olan hâlet-i ruhiyesini idare etme çabaları oluşturuyor. Yani, bana sorarsanız son derece açık bir biçimde diyor ki Pixar: “İşinde başarılı bunca insan olarak, şirketimizin yaşadığı yaratıcı tıkanıklık sürecine çözüm aramak için oturduk; Pixar’ı Pixar yapan temaların bir dökümünü yaptık, bunları taze bir öykülemeyle nasıl yeniden tedavüle sokabiliriz diye kafa patlattık… Ama ne yalan söyleyelim, işin içinden çıkamadık! Sonra aklımıza cin bir fikir geldi. Bu temalardan yeni bir öykü türetemiyorsak, biz de o temaları bodoslama filmin malzemesi yapalım! Yani o temaları birer karaktere dönüştürelim! Büyümeye başlayan bir kızın kafa karışıklığı ve umutsuzluğu, onun zihninde yaşayan ‘emo’ bir kız olarak vücut bulsun. Çocukluğa özgü o neşesi bu yeni hisler karşısında afallayan başka bir karakter olsun. Bu hem dilediğimiz kadar geniş bir yaratıcı alan sağlar bize hem de orijinal bir iş olarak algılanır, yapıbozumculuğa kadar gider bunun ucu…” Siz ister zekice bir fikir deyin ister kurnazlık, Pixar kendi yaratıcı tıkanıklığını lehine işletmenin yolunu bulmuş Ters Yüz filminde. Önemli olan ortaya çıkan sonuç denirse de susarım çünkü karşımızda gerçekten Pixar’ın en iyi işleriyle boy ölçüşebilecek nitelikte, hem eğlenceli hem de yer yer son derece dokunaklı bir yapım var. Büyümenin nasıl bir şey olduğuna dair belki fazla dolaysız ama yine de gayet sahici. Rüyaları, havsalamızı, zihindeki soyut duyguları, hedef kitlesi olan çocukları da kaybetmeden pratik ve yaratıcı yöntemlerle perdeye yansıtabilmiş. Bir noktadan sonra ister istemez bir özgün fikirden diğerine koşarken kendini, ele aldığı fikirlerin cinliğine fazla kaptırdığını söylemek mümkün ama bu bile Ters Yüz’ün eşsiz bir macera olduğu gerçeğini değiştirmiyor. Kaldı ki cümbüşün içinde, büyümeye dair trajik detayları da es geçmiyor film. Büyümek o kadar değerli şeyleri unutmak ya da geride bırakmak ki bir yandan… Mesela Riley’nin zihninin derinliklerinde karşımıza çıkan, küçük kızın bebekliğindeki hayali arkadaşı fil-kedi-yunus melezi Bing Bong’un fedakârlığı, Oyuncak Hikâyesi 3’ün ‘Ölüme Giden Oyuncaklar’ sekansı kadar sarsıcı olmasa da o malzemenin geri dönüştürülmüş hâli olarak yine de yürek paralıyor.
Peki, tekil olarak bu film iyi sonuç vermiş olsa da (gişesi de olağanüstü başarılı olacak gibi görünüyor) Pixar’ın geleceği için umut vermeye yetiyor mu? Önümüzde bizi yine ardı ardına devam filmleri beklerken (Ters Yüz’e yapılacak bir devam filmi de listeye eklenir yakında), yaşadıkları tıkanıklığı bir fırsata çevirme zekâsı tek başına Pixar’ı kurtarmaya yetecek mi sahiden? Umutlu olmaya çalışarak bekliyoruz diyelim.

19 Kasım 2015 Perşembe

LAYOUT TASARIMI > "UZUN LİSTELER EGZERSİZİ"

KULLANILACAK METİN
-------------------------------------------------------------------

Tasarımcılara en çok söylenen 10 büyük yalan!
MARK W. LEWIS 


1- Bunu bizim için ucuza yada ücretsiz yap, bir sonraki projede telafi edelim!
Saygın hiç bir iş sahibi daha sonra ödenmek üzere yada ücretsiz olarak emeğini ve zamanını vermez. Bir tesisat ustasına “Bu seferlik lavaboyu bedava ver ve yerine monte et, bir dahaki lavabo ihtiyacımızda telafi ederiz!” dediğinizi hayal edebiliyor musunuz? Bu tip müşteriler muhtemel bir sonraki işte zaten sizi aramayacaklardır.
2- Son halini görmeden asla ücret ödemeyiz!
Bu, müşterilerin sizden avans istemenizi engellemek için kurduğu bir tuzaktır. Hemen her tür işte önce avans verilir ve ondan sonra işler devam eder. Müşterinizle devamlılık arzeden bir ilişkiniz olması durumunda farklı davranabilirsiniz ancak yeni bir müşteri asla ücretinizin bir kısmını ödemeden çalışmalarınızı görmemeli.
3- Bu işi bizim için yap, senin için iyi referans olur, işlerin açılır!
En büyük yalanlardan biri. Aynı şeyi lavabocuya söylediğinizde, size vereceği yanıt, “İşimi kusursuz yapsam bile farkedilmek için bunu size bedavaya mı yapmam gerek?” olacaktır. Ayrıca işi bu şekilde yaptıran işveren etrafındakilere projeyi ne kadar ucuza çıkardığını böbürlenerek anlatacaktır. Çevresinden sizi yeni bir iş için arayan olsa bile muhtemelen size diğer işten aldığınız ücreti önereceklerdir.
4- Seninle çalışıp çalışmamaya henüz karar vermedik. Ama tasarımları burada bırak ben ortağımla, yatırımcımla, karımla, patronumla görüşeyim.
Bunu söyleyen kişi çalışmalarınızı teslim aldıktan sonra 15 dakika içinde diğer tasarımcıları arayarak fiyat bilgisi isteyecektir. Geri aradığınızda size ona verdiğiniz fiyatın çok yüksek olduğunu ve x bir tasarım firmasının daha uygun fiyat vererek işi aldığını söyleyecektir. Elbette onlar ucuz olacak, çünkü siz zaten saatlerce çalışarak ön çalışma ve danışmanlık hizmetini ücretsiz olarak verdiniz. Sözleşme yapana kadar hiç bir yaratıcı çalışmayı müşterinin ofisinde bırakmayın!
5- Proje iptal olmadı, sadece ertelendi. Hesabımız açık kalsın 1-2 ay sonra devam ederiz!
Muhtemelen etmeyecektir. İşte duraksama varsa muhtemelen o proje cansızdır. O ana kadar yaptığınız kısmın ücretini almamanız ise büyük hata olacaktır. İki ay sonra geri aradığınızda o proje ile ilgili olarak başka biri atanmış olabilir ve bilin bakalım! Bu yeni atanan kişi sizin adınızı bile duymamış olabilir!
6- Sözleşme mi? Ne sözleşmesi, biz arkadaş değil miyiz?
Birşeyler yanlış gidene dek elbette arkadaşız. Akabinde senin takım elbiseli aşağılık benimde gerzek tasarımcı olmamam için sözleşme şart. Ancak yaptığınız işler için para ödenmemesini bekliyorsanız o sizin bileceğiniz iş. Saygın her iş sahibi mutlaka sözleşme yapar. Siz de yapmalısınız.
7- Faturayı iş üretildikten sonra kesip gönder!
Özellikle baskılı işlerde, eğer uygulama ya da basımını sizin yapmadığınız bir iş için, neden başkasının iş bitiş tarihini bekleyesiniz ki. Siz zaten tasarımınızı teslim ettiniz ve kabul edildi. O zaman faturanızı kesebilirsiniz. Bu sizi başka türlü bir bekletme taktiği olabilir. Müşteriniz işin tasarım sonrası aşamalarında ortaya çıklacak sorunları çözebilmek için sizi bekletiyor olabilir.
8- Senden önceki şu kadara yapmıştı…
Tamamen alakasız bir söylem. Eğer daha önceki çok iyi bir iş çıkarmış olsaydı şu an sizinle değil onunla konuşuyor olmaları gerekirdi. Bir öncekinin ne kadar ücret aldığı yada talep ettiği sizi hiç ilgilendirmemeli. Piyasanın altında ücret talep edenler yakında bu piyasadan ayrılacak demektir; ya iflas edeceklerdir ya da sektör değiştireceklerdir.
9- Bu iş için bütçemiz belli değil...
İnanılmaz değil mi? Adam araba almak istiyor, hiç araştırmadan alacağı araba için ne harcayacağını biliyor. Her proje belli ölçekte bir ücrete karşılıktır. Daha az paraları varsa siz de karşılığında daha az çalışarak işi çıkarabilirsiniz. Ama bunu onların anladığından emin olun. İşi basitleştirerek sunacağınız bütçeyi kısın.
10- Finansal sorunlar yaşıyoruz, işi teslim et, biz biraz kazandıktan sonra ödemeni yapalım!
Tabii ki, ancak ödeme yapılacaklar listesinde en alt sıralarda olduğunuzu bilin. Bir firma kötü gittiğini açıklayabiliyorsa emin olun göründüğünden çok daha kötü durumdadırlar. Ayrıca bir banka olmadığınızı unutmayın geciken ödemeler ile ilgili olarak size ek ödeme yapılmasını isteyin.